Erdoğan Soçi’de Putin ile görüşecek, en önemli gündem maddesi Tahıl Koridoru

Görüşmenin ardından yapılan ortak basın toplantısında Bakan Fidan, “Sayın Cumhurbaşkanımız ve Sayın Putin yakında Soçi’de bir araya gelecekler. Bu görüşmede liderlerimiz ikili ve bölgesel gündemimizde bekleyen konuları etraflıca değerlendirecekler. Bugünkü ziyaretim de liderlerimiz arasındaki görüşmeye bir hazırlık niteliğindeydi” dedi.

Fidan, Tahıl Koridoru Anlaşması ile ilgili olarak, “Ülkemizin katkılarıyla Birleşmiş Milletler yeni bir öneri paketi hazırladı. Bunun girişimin canlandırılmasında uygun zemin teşkil ettiğini düşünmekteyiz” ifadelerini kullandı.

Tahıl Koridoru Anlaşması’nın yenilenmesi için Türkiye’nin Birleşmiş Milletler ile birlikte yoğun çaba harcadığını söyleyen Fidan, Rusya’nın pozisyonunu anlamaya ve taleplerini karşılamaya çalışılan bir süreç içinde olduklarını; ilk uygulama döneminde çıkan aksaklıkların tekrar etmemesi için çalıştıklarını belirtti.

Bakan Lavrov ve ekibiyle finanstan sigortacılığa kadar bu “karmaşık sürecin” teknik detaylarını tartıştıklarını söyleyen Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin’e sunacakları brifing üzerinde çalıştıklarını ekledi.

İki liderin görüşmelerinde konuyu daha “stratejik” çerçeveden ele alacaklarını söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ise tahıl anlaşmasının ancak Batı’nın Rus tahıl ve gübre ihracatını engellemeyeceğine dair garanti vermesi halinde yeniden başlayabileceğini kaydetti.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Perşembe günü yaptığı açıklamada Lavrov’a “anlaşmanın yenilenmesi için gerekli koşulların yaratılmasını sağlayacak bir dizi somut öneri” içeren bir mektup gönderdiğini söyledi.

Guterres “Rusya’nın taleplerini dikkate aldığını” ve teklifin “Rus gıda ve gübrelerinin uygun fiyatlarla küresel pazarlara daha etkin erişimini sağlamak için bazı somut çözümler” içerdiğini belirtti.

Guterres, “Rusya’nın taleplerini dikkate aldık ve inanıyorum ki yenileme için temel oluşturabilecek bir teklif sunduk, ancak bu yenileme istikrarlı olmalı, krizden krize savrulmamalı” dedi.

Lavrov, toplantıda Katar’ın dahil olmak istediği alternatif önerinin de görüşüldüğünü belirtti.

Buna göre Moskova, Katar’ın finansal desteğiyle Türkiye’ye indirimli fiyatla 1 milyon ton tahıl göndermeyi, daha sonra bu tahılın Türkiye’de işlenerek en çok ihtiyaç sahibi ülkelere aktarılmasını öneriyor.

Rus Dışişleri 30 Ağustos’ta Katar’ın dahil olduğu planla ilgili bir açıklama yayımlamıştı.

Bu açıklamada, “Bu projenin Karadeniz Tahıl Anlaşması’na en uygun alternatif olduğunu düşünüyoruz” denilmişti.

Rusya bir yıl önce başlayan Tahıl Koridoru Anlaşması’ndan Temmuz ayında, kendi gıda ürünlerinin satışı önündeki engellerin kalkmaması nedeniyle çekildiğini açıklamıştı.

Ülkesinin taleplerinin karşılanmadığını söyleyen Lavrov, Batılı ülkelerin “vaatlerini yarın yerine getirmesi durumunda” anlaşmaya “yarın” dönülebileceğini söyledi.

Son bir ayda Rusya defalarca kez Ukrayna’nın limanlarına ve tahıl depolarına saldırı düzenledi.

Ukrayna ve Batılı ülkeler, Moskova’yı gıdayı savaş silahı olarak kullanmakla suçladı.

Anlaşmanın açlık tehlikesi yaşayan Afrika başta olmak üzere yoksul ülkelerin yararlanması için başlatıldığını söyleyen Rusya, Karadeniz’den sevk edilen ürünlerin çok azının bu bölgelere ulaştığını gerekçe olarak göstermişti.

Rusya ayrıca Batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımların ödemeleri, sigortayı ve limanlara erişimi etkilemesi nedeniyle kendi tahıl ve gübresinin ihracatında engellerle karşı karşıya kaldığını belirtmişti.

O dönemde koşullarının sağlanması durumunda anlaşmanın yeniden başlayacağını kaydeden Moskova, başta ABD olmak üzere Batı’nın ödemeler ve sigorta işlemleri gibi alanlarda uygulanan yaptırımları esnetmesi için baskıyı artırdı.

Tahıl anlaşmasının dağılmasından bu yana altı Afrika ülkesine ücretsiz tahıl tedarik etme sözü veren Rusya’nın yeni önerisine Katar’ın nasıl bir teşvikle katılacağı belli değil.

Rusya’nın anlaşmadan çekilmesi Batılı birçok ülkeyi etkiliyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan üst düzey bir yetkili bugün yaptığı açıklamada, ABD’nin alternatif ihracat rotaları bulmaya çalıştığını, Ukrayna’nın Tuna nehri üzerinden tahıl ihracatını artırmak için Romanya ve Moldova ile işbirliği yaptığını söyledi.

İsminin gizli kalması şartıyla gazetecilere konuşan yetkili, “Alternatif rotaları desteklemeye çalışıyoruz ve bunlardan en belirgin olanı Tuna rotası. Bu rota… NATO karasuları içerisinde kalıyor, dolayısıyla bizim için çok çekici çünkü onu daha güvenli bir koridor haline getiriyor” ifadelerini kullandı ve devam etti:

“Bu (rota) önemli miktarlarda (tahıl) getirebilir. O rotaya giden miktarı iki katına çıkarmaya çalışacağız.”

Yetkili, önümüzdeki haftalarda Romanya ve Moldova’dan yetkililerle, Tuna güzergahının nasıl en iyi şekilde kullanılacağını tartışmak üzere bir toplantı yapılacağını söyledi.

Küresel gıda krizini hafifletmeyi amaçlayan ve yaklaşık 33 milyon ton Ukrayna tahılının ihracatına olanak sağlayan Tahıl Koridoru Anlaşması’nın dağılmasının ardından tahıl fiyatlarında hızlı bir yükseliş yaşandı.

Dünyada önemli bir tahıl üreticisi ve ihracatçısı olan Ukrayna, normal şartlarda Odessa ve Mkyolaiv limanlarından milyonlarca ton gıda ihraç ediyordu.

Ancak Rusya’nın geçen ay anlaşmadan çekilmesinin ardından Tuna Nehri’ndeki limanlarına güvenmek zorunda kaldı.

ABD yetkilisi, Washington’ın Rusya’yı tahıl anlaşmasına geri döndürme çabalarını desteklemek için Türkiye ile birlikte çalıştığını da söyledi ve şunları kaydetti:

“Müzakerelere doğrudan dahil değiliz, ancak ekiplerimiz müzakerelerin yeniden başlamasını desteklemek için BM ve Türkiye’yle yakın işbirliği içinde.”